Wie weet hoe het zit mag het zeggen. Nog 2 maanden te gaan, en nog steeds is er niet veel duidelijkheid over het nieuwe zorgstelsel. Daarom een kort resumé van wat wel duidelijk is!
Pgb
Een persoonsgebonden budget (pgb) is een bedrag aan geld waarmee een zorgvrager zorg, voorzieningen of begeleiding kan inkopen. Dit budget wordt verstrekt op basis van een indicatie voor zorg. Zorgvragers die een pgb hebben gekregen zijn budgethouders. Zij kunnen zelf hun zorgverleners uitkiezen. Met een pgb kan een zorgvrager zelf bepalen bij wie hij/zij de zorg inkoopt, en wie die zorg waar en wanneer geeft. Pgb is altijd het gevolg van een eigen keuze en geeft bovendien ook de mogelijkheid tot het maken van eigen keuzes. Je koopt er zelf precies de zorg mee in die je nodig hebt. Het pgb verruimt daardoor de mogelijkheden voor passende zorg aanzienlijk. Je kunt er mee buiten de gebaande paden van de zorg in natura (zin) treden, die grotere zorgaanbieders zo economisch mogelijk voor hun cliënten hebben bedacht: de stopwatch-zorg.
Inkomsten of niet?
Een pgb is voor de budgethouder geen inkomen, maar een subsidie voor het inkopen van zorg. Maar let op: voor degene die betaald wordt uit het pgb (de zorgverlener) is dit salaris natuurlijk wel een inkomen, dat ook aan de belasting moet worden opgegeven. De budgethouder maakt zelf afspraken met de zorgverleners over wat er gedaan moet worden, op welke dagen en uren. Ook spreek je zelf af welke vergoeding hier tegenover staat. Deze afspraken worden vastgelegd in een zorgovereenkomst.
Indicatie aanvragen
De indicatie voor zorg of hulp is altijd de basis voor een pgb. Heb je zorg nodig, dan kan je een indicatie aanvragen. Tot 1-1-2015 kan dat voor persoonlijke verzorging, verpleging, begeleiding, verblijf (kort of langdurig), op basis van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) bij het CIZ. Voor een voorziening op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) bij de gemeente. De Wmo is er voor huishoudelijke zorg, hulpmiddelen, vervoersvoorzieningen en woningaanpassingen. Zowel in de AWBZ als in de Wmo is er de mogelijkheid voor Zorg in Natura ( zin) en pgb. Een pgb wordt verstrekt
– door het Zorgkantoor voor zorg vanuit de AWBZ
– door de gemeente voor een voorziening vanuit de Wmo.
Veranderingen per 1-1-2015
Per 1 januari 2015 verandert er veel in de zorg. De AWBZ wordt opgeheven. De zorg uit die wet gaat over naar de Zorgverzekeringswet (Zvw) , de Wet Langdurige Zorg (Wlz) en naar de Wmo 2015. De zorgverzekeringen gaan persoonlijke verzorging en verpleging regelen, voor verblijf wordt de Wet Langdurige zorg van toepassing en de gemeente krijgt er in de Wmo als extra taken begeleiding en Jeugdzorg bij. In principe is ook in de nieuwe wetgeving op alle gebied zowel zorg in natura als pgb mogelijk.
Rol van de mantelzorger
De mantelzorger moet vaak, naast het verlenen van zorg, van alles regelen. In de praktijk zal de mantelzorger dan ook een belangrijke rol spelen bij de keuzes die gemaakt worden, ook in de keuze voor zin of pgb. Als de zorgvrager een indicatie heeft voor langdurige zorg, maar thuis wil blijven wonen, dan brengt een pgb vaak uitkomst. De (huisgenoot-)mantelzorger is er voor de niet-professionele zorg, en voor de zwaardere of specialistische zorgtaken kan professionele hulp worden ingeschakeld op de momenten dat dat nodig is. In de nieuwe wetgeving zal zorg echter beduidend minder of zelfs helemaal niet meer worden geïndiceerd als er mantelzorg beschikbaar is.
Zorgverzekeraars
Bij zorgverzekeraars zou het pgb gehandhaafd worden, is de toezegging. Maar hoe zorgverzekeraars hier mee om gaan is nu, 2 maanden voor de invoering van het nieuwe zorgstelsel, nog steeds onduidelijk. Per Saldo, de belangenvereniging van budgethouders, dringt aan op openheid van zaken, maar tot nu toe tevergeefs. De zorgverzekeraars hebben blijkbaar weinig boodschap aan de onzekerheid die veel budgethouders in de greep houdt. Zodra er duidelijkheid komt zal ik het melden.
Wmo 2015
Vanaf 1-1-2015 zal ook de AWBZ-functie “begeleiding” onder de Wmo vallen. Een aantal gemeenten heeft al verklaard dat het pgb mogelijk blijft. Informeer in jouw eigen gemeente of er een pgb mogelijk is voor Wmo-voorzieningen.
Weerstand
Wmo-medewerkers vertellen helaas niet altijd even makkelijk dat er ook een pgb mogelijk is, of zij raden het af. Bij veel gemeente-medewerkers bestaat blijkbaar een afkeer van zelfredzaamheid op dit gebied, angst voor fraude en/of onjuist gebruik, en ook wordt vaak gedacht dat een pgb te ingewikkeld is voor mensen. Maar dat heeft natuurlijk alles te maken met de bereidheid en de deskundigheid van de medewerkers om beoogde budgethouders en hun mantelzorger(s) hiermee op weg te helpen. Ik kan je aardig wat voorbeelden noemen, waarbij budgethouders bijvoorbeeld niet expliciet geïnformeerd zijn over de verplichtingen die een pgb met zich meebrengt, waardoor zij later in de problemen zijn geraakt.
Bewuste keuze
Het zorgkantoor heeft hiervoor in 2014 het “bewuste keuze” gesprek ingevoerd, waarin heel duidelijk wordt of de aanstaande budgethouder alles goed begrijpt . Voor gemeenten zou dit ook een aanrader zijn! Het zou in ieder geval de zorgvrager en zijn mantelzorger het gevoel kunnen geven serieus genomen te worden. Maar ook hier geldt: “C ‘est le ton qui fait la musique”, of te wel: de toon waarop het gesprek wordt gevoerd is allesbepalend. En ook hier hebben de vertegenwoordigers van de pgb-verstrekker vaak nog veel te leren: nog te vaak wordt er een belerende toon aangeslagen, in plaats van een medelevend en invoelende houding aan te nemen.
Mantelzorg
Mantelzorg is officieel een vrijwillige vorm van zorg, dus niet afdwingbaar. Wel geldt in de Wmo vaak het protocol “gebruikelijke zorg“. Hierin wordt bepaald dat huisgenoten geacht worden te helpen in het huishouden als ze ouder dan 12 jaar zijn. Op grond van dit protocol wordt een aanvraag voor huishoudelijke zorg vaak afgewezen! Maar ook zijn de bezuinigingen per 1-1-2015 voor een aantal gemeenten aanleiding om eenvoudige huishoudelijke hulp domweg af te schaffen…
Laat je ondersteunen!
De beste manier om erachter te komen of jouw gemeente een pgb kan verstrekken voor de zorg die je nodig hebt is dan ook om de gemeentelijke Wmo-verordening op te vragen. Een mantelzorgmakelaar bij jou in de regio kan je hierbij helpen als je dat wil. Voor een adres bij jou in de buurt kan je de website raadplegen van de beroepsvereniging van mantelzorgmakelaars: http://www.bmzm.nl/leden