“Kom ik in aanmerking voor een pgb” is de vraag die mij steeds vaker wordt gesteld. Meestal volgt daar na een meer of minder schrijnend verhaal van een mantelzorger die zich in allerlei bochten wringt om het hoofd boven water te houden. Niet alleen in financiële zin, maar ook wegens grote psychische belasting en/of lichamelijke overbelasting. Tot voor kort kon ik dan naar eer en geweten adviseren om een indicatie voor awbz-zorg aan te vragen bij het ciz, zodat er externe hulp of een pgb kon worden ingezet. Vaak help ik in praktische zin daar dan ook bij : helpen bij het aanvragen, bij het opzetten van pgb-administratie of bij het zoeken naar geschikte zorgverleners. De laatste tijd moet ik echter steeds vaker enkele slagen om de arm houden….
Participatiesamenleving
Er werd al jaren voor gewaarschuwd: de kosten van de zorg lopen veel te snel op, dit kan zo niet eeuwig doorgroeien. Gestimuleerd door de crisis hebben twee achtereenvolgende kabinetten Rutte stevig het mes gezet in de verworvenheden van de verzorgingsstaat. Zo stevig, dat er van een verzorgingsstaat inderdaad nu geen sprake meer is. Maar of onze maatschappij nu ook verandert in een “participatie-samenleving” is nog maar de vraag. De bezuinigingen hebben immers tot gevolg dat grote groepen mensen juist niet meer kunnen participeren in de samenleving doordat er onvoldoende zorg voor hen voorhanden is. Tot voor kort was er steeds sprake van een groeiende behoefte aan zorgverleners, en was de centrale vraag: “Waar halen we zo veel goede zorgprofessionals toch vandaan?” Nu lezen we in de krant dat er zo’n tachtigduizend zorgverleners hun baan gaan verliezen. Vanwege “veranderingen in de zorgbehoefte”. Dat is natuurlijk een gotspe: de zorgbehoefte verandert helemaal niet. De bereidheid van de overheid om zorg te bieden verandert!
Zorgbehoefte
In het licht van de bezuinigingen snapt iedereen dat er minder overheidsgeld aan zorg moet worden uitgegeven. Onbegrijpelijk is het daarom dat juist het PGB wordt aangepakt, waarmee mensen met een kleiner geldbedrag vaak betere zorg op maat kunnen inkopen dan met Zorg in Natura (zin) geleverd kan worden. De “zwarte Piet” wordt gelegd bij de pgb-fraudeurs. Helaas zijn dat niet de zorgvragers zelf, die het pgb hebben gekregen, maar de zorgverleners/bemiddelingsbureau’s, die in budgethouders een weerloze prooi voor hun graai-behoefte vinden. De zorgbehoeftigen, de budgethouders zijn daardoor zelfs dubbel slachtoffer: ze krijgen niet de zorg die ze nodig hebben, en moeten bovendien het onterecht uitgegeven pgb terugbetalen. De extra informatieronde die tegenwoordig verplicht wordt gesteld voordat iemand een pgb kan krijgen is daarom een uitstekend initiatief.
Toon
Een heel ander verhaal is de controledrang die zorgkantoren aan de dag leggen. Met name over de VGZ-zorgkantoren bereiken mij verhalen over onheuse bejegening van budgethouders en/of hun vertegenwoordigers. Brieven, die een uitnodiging voor een informatieronde zouden moeten zijn, worden opgesteld in een stijl die de budgethouder het gevoel geeft een crimineel te zijn, en bij voorbaat al met een schuldgevoel opzadelt. Daarnaast moeten budgethouders soms tot wel drie keer een complete administratie opsturen: facturen, contracten, bankafschriften, de hele mikmak. Terwijl mantelzorgers nu juist helemaal geen behoefte hebben aan veel extra werk naast het zorgen voor hun naaste… Ze hebben best begrip voor controle, maar waarom zij twee of soms zelfs drie keer hetzelfde pakket per post moeten opgesturen kunnen zij, en ik, maar niet begrijpen.
Veranderingen
Naast deze bezuinigingsoperatie is er de transitie: het overhevelen van diverse onderdelen van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) naar andere wetten. De gemeente neemt in het kader van de nieuwe Wet Maatschappelijke ondersteuning (Wmo) de functies begeleiding over, en krijgt ook Jeugdzorg in het takenpakket. De functies persoonlijke verzorging en verpleging gaan waarschijnlijk naar de zorgverzekeraars, die daarmee nog machtiger worden. Of er een pgb beschikbaar blijft voor deze functies is nog steeds niet duidelijk, al wordt het wel steeds waarschijnlijker. Maar ja, verzekeraars willen graag zelf bepalen bij wie wij onze zorg halen, en geven die regie niet graag uit handen. Het blijft dus spannend, en wij volgen de ontwikkelingen op de voet.
PGB
Om terug te komen op de beginvraag: “kom ik in aanmerking voor een pgb?”: in eerste instantie gaat de indicatiesteller daar over. Die is van het ciz (voor awbz-zorg) , of van de gemeente ( voor wmo-voorzieningen). Tot nu toe kon ik vaak wel inschatten welke indicatie er zou worden afgegeven, en is dus ook vooraf al goed te zeggen welke pgb-bedrag daaraan gekoppeld zou zijn. terwijl de aanvraag liep kon de zorgvrager/de mantelzorger dan al beginnen met het zoeken van zorgverleners, en daar afspraken mee maken.Nu er zoveel veranderingen op stapel staan blijkt het indicatiegedrag van ciz heel grillig te verlopen: er wordt geïndiceerd “met de hand op de knip“: het ciz bepaalt niet meer hoeveel zorg iemand nodig heeft, maar met hoe weinig zorg iemand toe kan. Er wordt zo min mogelijk zorg geïndiceerd. Daarnaast is de procedure om iemand een pgb toe te kennen zodanig opgerekt dat ik voorbeelden ken waarin de patiënt was overleden voordat het pgb rond was! Dat lag niet aan de aanvrager, maar aan het trage tempo waarin zorgkantoren de procedures afhandelen.
Mijn advies is dus: overweeg je om een pgb aan te vragen, neem dan een mantelzorgmakelaar in de arm om te helpen bij het bestormen van de bureaucratische verdedigingswerken die overheid en zorgkantoren gezamenlijk hebben opgeworpen. Want overeind blijft: heb je recht op zorg, dan heb je meestal ook recht op een pgb!
Vind je dit artikel zinvol? Ik vind het leuk als je het deelt via social media. Ook kan je hieronder een reactie achterlaten!